مدرسه «مطالعات مدرنیته و نقد متافیزیک» باشگاه اندیشه برگزار می‌کند:
نشست نقد و بررسی کتاب «مشروعیت عصر مدرن» نوشته‌ی هانس بلومنبرگ
با حضورِ
دکتر علی‌اکبر احمدی افرمجانی (استاد فلسفه و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی)
دکتر زانیار ابراهیمی (دکتری علوم سیاسی، مترجم و پژوهش‌گر تاریخ اندیشه سیاسی)
چهارشنبه ۱۰ خرداد ۱۴۰۲
ساعت ۱۸:۳۰
📝 درباره‌ی نشست
کتاب «مشروعیت عصر مدرن» مهم‌ترین اثر فیلسوف و تاریخ‌نگار آلمانی، هانس بلومنبرگ است که به‌تازگی با ترجمه دکتر زانیار ابراهیمی و به‌همت نشر روزگار نو منتشر شده است. در این جلسه درباره‌ی مباحث مطرح شده و دلایل اهمیت این اثر به بحث و گفت‌وگو می‌پردازیم.
📝 گزارش مشروح: ایمان همتی*
نشست بررسی و نقد کتاب مشروعیت عصر مدرن با حضور دکتر زانیار ابراهیمی و دکتر علی‌اکبر احمدی افرمجانی روز چهارشنبه ۱۰ خرداد ۱۴۰۲ به‌همت مدرسه مطالعات مدرنیته و نقد متافیزیک باشگاه اندیشه برگزار شد.
دکتر احمدی بحث خود را با مسأله محوری پروژه فکری بلومنبرگ آغاز کرد. این مسأله عبارت از این است که آیا فجایعی مانند جنگ‌های جهانی، اموری تصادفی در جهان مدرن بوده‌اند، یا ذاتی مدرنیته‌اند؟ از نظر کسانی مانند لوویت و اشمیت، مدرنیته سکولارشده تمدن مسیحی است. از نظر ایشان تمدن مسیحی، تمدنی به‌سامان بود و ضرورت سکولار شدن مسیحیت، آن را دچار بحران کرده و پیامد ضروری این امر فجایع دوران مدرن بوده است. بلومنبرگ در پاسخ می‌گوید مدرنیته یک تمدن تقلیدی نیست؛ بلکه تمدنی مستقل و اصیل است؛ زیرا مفاهیم اساسی مسیحیت در مدرنیته مطرح نیستند. مسیحیت با اندیشه گنوسی درگیر بوده است. گنوسیان این جهان را مخلوق خدایی شرور می‌دانستند و در برابر آن خدایی ناجی را قرار می‌دادند که موجب رستگاری روح انسان می‌شود. آگوستین، در برابر گنوسیان می‌گوید منشأ شر خدا نیست، بلکه انسان است. اما همواره در برابر این پاسخ پرسش دیگری طرح می‌شود: چرا خدای خیر مطلق موجودی آفریده که میتواند شر ایجاد کند؟ اوکام پاسخ دیگری به مسأله شر داد که مبنی بر آن خدا مطلق‌العنان است و هیچ محدودیتی بر اراده‌اش وجود ندارد. پس حتی محدود کردن خدا به خیریت محض ناپذیرفتنی است. این ادعا را پیش‌تر اشاعره هم در جهان اسلام طرح کرده بودند. در جهان مسیحیت طرح‌شدن این برداشت از خدا انسان را به این سمت راند که او دیگر نمی‌تواند به چنین خدایی اتکا کند، پس ناگزیر است به خودش اتکا کند و خودش را بیافریند.
دکتر ابراهیمی بحث خود را با این پرسش طرح کرد که کتاب مشروعیت عصر مدرن چه ارتباطی به ما ایرانیان دارد؟ برای پاسخ به این پرسش باید بررسی کرد سوژه مدرن چرا شکل می‌گیرد. در پاسخ می‌توان گفت شکل‌گیری سوژه مدرن ناشی از استیصال است؛ یعنی هنگامی که انسان متوجه می‌شود هیچ نقطه اتکایی ندارد و ناچار می‌شود به خودش اتکا کند. دکارت در تاملات به چنین جایی رسید و سوژه مدرن محصول این امر است. بلومنبرگ هم ناظر بر این بحث مشروعیت مدرنیته را برای جهان اروپایی اثبات می‌کند و بحث او جهان شمول نیست. اما ما ایرانی‌ها می‌توانیم این پرسش را طرح کنیم که چرا سوژه در جهان ما شکل نگرفته و در چه شرایطی میتواند شکل بگیرد؟
*دبیر مدرسه «مطالعات مدرنیته و نقد متافیزیک» باشگاه اندیشه
صوت نشستِ «مشروعیّت عصر مدرن»
ویدئوی نشستِ «مشروعیّت عصر مدرن»
