نشست صدوهشتم حکمت نامتناهی
سؤالاتی پیرامون
فضیلت، ظرفیت و انتخاب
با ارائهٔ
محمدحسین قدوسی
سه‌شنبه ۲ مرداد ۱۴۰۳
ساعت ۱۶
دربارهٔ نشست صدوهشتم:
یادداشت از محمدحسین قدوسی
سوالاتی پیرامون «فضیلت»، «ظرفیت» و «انتخاب»
فضیلت انسانی، ظرفیت وجودی و انتخاب‌های انسان واژه‌هایی نزدیک به هم هستند و چه بسا بجای هم به کار می روند. مثلاً گاهی ظرفیت انسانی را با فضیلت و مرتبه متعالی یکی می‌گیرند. یا نسبت‌هایی را بین آنها درنظر می‌گیرند که پایه و اساس آن معلوم نیست. در اینجا سوالاتی مطرح و گفتگو خواهد شد که ناظر است به نشست‌های سی‌ام (بنیاد فضیلت)، سی و سوم (فضیلت‌های جاری) و سی و چهارم (جریان فضیلت چگونه و کجا می‌رود؟). همچنین مقدمه‌ای است برای بحث آینده با موضوع «حکیمان و خوبان و مصلحان».
۱- تعریف مفاهیم «فضیلت انسانی»، «ظرفیت وجودی» «و انتخاب»های انسان چیست و چه مرزی میان آنهاست؟ آیا می‌توانند به جای هم استفاده شده و بکار روند؟
۲- رابطه این سه با یکدیگر چیست؟ آیا رابطه اینها می‌تواند آزاد باشد؟ مثلاً آیا ممکن است که انسانی با ظرفیت بسیار، بدون فضیلت بوده و انتخاب‌هایی شریرانه بنماید؟
۳- گاهی انسان‌هایی که در تاریخ به عنوان مظهر شقاوت و شرارت محسوب می‌شوند را به عنوان افرادی با ظرفیت فکری و روحی وسیع تعریف می‌کنیم، چگونه چنین چیزی امکان دارد؟
۴- همچنین گاهی انسان‌هایی که از ظرفیت وجودی و معرفتی یا علمی بسیاری برخوردار نیستند را به عنوان مظاهر خوبی و نیکوکاری بشمار می‌آوریم، چطور ممکن است؟
۵- چگونه تاریخ بشر همواره با افزایش ظرفیت همراه است و چگونه امکان فضیلت در طول تاریخ بیشتر می‌شود و آیا این امکان به معنی فضیلت واقعی است؟ چگونه؟
۶- افزایش ظرفیت وجودی و معرفتی و اثر آن در فضیلت، شخصی است یا نوعی؟ آیا این اثر همیشگی است یا غالبی؟ قطعی و اجباری است یا نسبی؟
۷- آیا ذات شرور معنی می‌تواند داشته باشد؟ انتخاب شقاوت چطور؟ تصویر دینی از شیطان بر چه اساسی است؟ (منظور تصور آن است و نه تصدیق)
۸- رسوباتی که بصورت هسته‌های سخت در انسان یا جامعه انسانی یا نوع بشر مستحکم می‌شود، چگونه مانع فضیلت انسان می‌شود؟ انتخاب‌ها یا ظرفیت‌های محدود و یا عدم امکان استفاده صحیح از ظرفیت یا به هر مکانیسم دیگر؟
۹- تصوری که از بعضی از انسان‌های شرور وجود دارد و آنها را با ظرفیت‌های وجودی -و حتی معرفتی- بالا تصویر می‌نمایند، چگونه ممکن است؟ آیا صرفاً انتخاب شر هست یا هسته‌های سخت یا ترکیبی از آنها و یا هر شکل دیگر؟
۱۰- آیا اهمیت ظرفیت در انتخاب فضیلت در انسان‌های متوسط است یا انسان‌های خیلی خوب یا خیلی بد هم چنین هستند؟ در این صورت عدم انتخاب آیا مانع اصلاح و رشد می‌شود؟
۱۱- آیا در انسان‌های خیلی خوب و خیلی بد بجای ظرفیت، «اراده و انتخاب» عامل اصلی خواهد بود؟
۱۲- آیا مصلحان برتر به صورت طبیعی در این جهان دچار تنهایی می‌شوند؟ (شاید به دلیل ظرفیت بالا، معارف برتر و عینی‌تر از جهان و قدرت اراده و انتخاب کامل و ساخته شده)
۱۳- اگر تصوری از انسان‌های بسیار با فضیلت داشته باشیم و یا با درجاتی فراتر از این نشئه-اگرچنین امکانی را فرض بگیریم- آیا آنان دیگر سِیری در این جهان ندارند و تنها به خاطر خدمت به نوع بشری و انجام فضیلت در این جهان زندگی می‌کنند؟
۱۴- اگر جواب مثبت است در این صورت آنچه در ادبیات دینی ذکر می‌شود، چگونه قابل تصور است؟ مثلا وصول حسین‌بن‌علی (ع) به مقام خاصی در اثر شهادت و اسارت خاندان؟ و اگر جواب منفی است چگونه و به چه صورتی؟
۱۵- آیا جهان و عالم عینی می‌تواند برای خوبان و افرادی با فضیلت استثنائی، قواعد و رفتارهای ویژه داشته باشد؟ مثلاً حیوان وحشی به آنان حمله نکند؟
۱۶- آیا کائنات و مصلحان جهان در نجات انسان باید موفق باشند؟ اگر موفق نشدند به چه دلیل است؟ آیا باید در نهایت موفق بشوند؟
پایان
فایل شنیداری نشست را از اینجا بشنوید.
فایل دیداری نشست را از اینجا ببینید.
