گفت‌وگوی سوگواران | سال شانزدهم

نشست چهارم با عنوانِ

زیست پدیداری امام سجاد(ع) پس از واقعه عاشورا

با ارائۀ
دکتر محمد محمودپور
عضو هیأت علمی بنیاد دایرةالمعارف اسلامی

دوشنبه ۱۵ مرداد ۱۴۰۳
ساعت ۱۶

دربارۀ نشست:
یادداشت از محمد محمود‌پور

تاریخ تشیع را به اعتبار محوریت امامت به چند دوره قابل تقسیم است: دوره اول از رحلت پیامبر(ص) تا شهادت امام حسین(ع) را عصر تکوین و شکل گیری شیعه نامیده‌اند. در این دوره جهت‌گیری و سیر فکری و اعتقادی شیعه به خوبی تعریف شد. بعد از سه جنگ داخلی، برآمدن قاعدین و خوارج در زمان خلافت امام علی(ع) و ایجاد شکاف و اختلاف در جامعه اسلامی، حسنین علیهما السلام کمتر توانستند از نظر علمی و فرهنگی نمود پیدا کنند؛ چرا که جامعه سیاست زده آن دوران مجال کمتری برای بحث‌های علمی ایجاد می‌کرد. پذیرش صلح‌نامه از طرف امام حسن(ع) و قیام از طرف امام حسین(ع) که هر دو در نتیجه سیاست‌بازی و تحریفات معاویه بر آن دو بزرگوار تحمیل شده بود، باعث شد تا چهره فرهنگی و مرجعیت علمی این دو امام همام را تحت‌الشعاع قرار دهد.

در دوره دوم شیعه با شهادت امام حسین(ع) وارد مرحله جدیدی شد. مرحله‌ای که با وجود قوام و دوام امامت و رهبری شیعه، در تعیین معیارهای انتخاب رهبری الهی اختلافاتی بروز کرد و نهایتاً منجر به شکل‌گیری فرق متعدد شد. جعفر مرتضی عاملی دوره مذکور را ختم کار اهل بیت(ع) دانسته، معتقد است امام سجاد(ع) می بایست کارش را از صفر آغاز می‌کرد تا بار دیگر مردم را به سوی اهل بیت(ع) جذب کند (عاملی، دراسات و بحوث فی التاریخ و الاسلام، ج1، ص77). افزون بر این، دو مسئله در عصر امام سجاد(ع) جای تأمل دارد: اول اینکه چگونه مذهب تشیع بدون جذب شدن در ترکیب مذهب حاکم(تسنن) هویت خود را حفظ کرد و دیگر اینکه چگونه توانست ویژگیهای خود را از دیگر شاخه های افراطی و انحرافی شیعه مانند زیدیه و کیسانیه مشخص و متمایز کند.

فایل دیداری نشست را از اینجا ببینید.
فایل شنیداری نشست را از اینجا بشنوید.