چپ ایرانی (۳)
جنبش چپ در ایران قبل از شکل‌گیری حزب توده
با حضور
دکتر محمدعلی احمدی
پژوهشگر علوم سیاسی و نویسنده کتاب «گفتمان چپ در ایران»
میلاد عمرانی (دبیر مدرسه‌ی نقداقتصادسیاسی باشگاه اندیشه)
یکشنبه ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۳
ساعت ۱۷ تا ۱۹
درباره‌ی نشست
جنبش چپ در ایران قبل از شکل‌گیری حزب توده
میلاد عمرانی
دبیر مدرسه مطالعات نقداقتصادسیاسی
گفتمان چپ در ایران با تأسیس «حزب عدالت» در قفقاز و مستقر شدن بلشویک‌ها در روسیه رنگ کمونیسم به خود گرفت. حزب عدالت به «حزب کمونیست ایران» تغییر نام داد و تداوم‌بخش این گفتمان در چارچوب مارکسیستی‌ـ لنینیستی شد. در پی زوال این حزب در دوره رضا شاه، گفتمان چپ ایران در این مقطع به ابتکار تقی ارانی، نه در چارچوب فعالیت حزبی، بلکه با انتشار مجله «دنیا» و پایه‌گذاری یک محفل روشنفکری ادامه حیات داد. گفتمان چپ در این مقطع به جای ترویج نگاه حزبی به مارکسیسم، در پی بسط مسائل تئوریک و به جای مخاطب قرار دادن طبقات فرودست، در صدد شناساندن آن به اقشار تحصیل‌کرده و روشنفکر بود. در این نشست می‌کوشیم تا برش‌هایی از چپ ایرانی در دوران قاجار و پهلوی اول را به بحث و گفت‌وگو بگذاریم.
گزارش مختصر نشست چپ ایرانی (۳)
نشست چپ ایرانی (۳) با عنوان جنبش چپ در ایران قبل از شکل‌گیری حزب توده با حضور دکتر محمدعلی احمدی، پژوهشگر علوم سیاسی و نویسنده کتاب «گفتمان چپ در ایران»، روز یکشنبه ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۳ در شبستان اندیشه برگزار شد. گزارش مختصر این نشست را در ادامه می‌بینید:
جنبش چپ ایران در بازه‌ی میان پایان کار حزب کمونیست ایران و تشکیل حزب توده (۱۳۲۰-۱۳۰۵)، ماهیتی فکری و نه سیاسی و سازمانی داشت. شخصیت برجسته‌ی این دوره‌ی جنبش چپِ ایران، تقی ایرانی بود. ارانی در آلمان تحصیل می‌کرد و همان‌جا با اندیشه‌های سوسیالیستی و کمونیستی آشنا شد. او ابتدا تحت لوای انجمنی از محصلین ایرانیِ مقیم آلمان به نام «انجمن ایران» کار و فعالیت می‌کرد. بعدتر از دل همین انجمن، «فرقه‌ی جمهوری انقلابی ایران» زاده شد. این فرقه تعینی ملی و کمونیستی داشت.
ارانی در سال ۱۳۱۲ شمسی نشریه‌ی دنیا را با همکاری ایرج اسکندری و بزرگ علوی راه‌اندازی کرد. این مجله ماهیتی فلسفی و علمی داشت و مدت کوتاهی نشر پیدا کرد.
ارانی در سال ۱۳۱۶ توسط پلیس رضاشاه دستگیر شد و در بهمن سال ۱۳۱۸ در زندان درگذشت. از وی به‌عنوان شخصیت برجسته و اصلی «گروه ۵۳ نفر» یاد می‌شود. در واقع ارانی و افراد حولش یکی از گروه‌هایی بودند که گروه بزرگ‌تر ۵۳ نفر را تشکیل دادند. ۵۳ نفر، متشکل از برخی نزدیکان فکری و سیاسی ارانی، عده‌ای از بازماندگان حزب کمونیست ایران و برخی چهره‌های ملی و سوسیالیست بود. بعدتر از دل همین گروه ۵۳ نفر حزب توده‌ی ایران متولد شد.
فایل شنیداری نشست را از اینجا بشنوید.
فایل دیداری نشست را از اینجا ببینید.
