معرفی و بررسی کتاب «گذشته‌ی یک توهم: جستاری در باب اندیشه‌ی کمونیسم در قرن بیستم»
با حضورِ
دکتر حسن محدثی (جامعه‌شناس و استاد دانشگاه)
احسان عزیزی (دبیر مجموعه علوم اجتماعی کتابستان برخط)
حمید هاشمی کهندانی (مترجم کتاب)
اشکان زارع (روزنامه‌نگار و پژوهشگر تاریخ اندیشه سیاسی)
میلاد عمرانی (دبیر مدرسه مطالعات نقداقتصادسیاسی)
پنجشنبه ۱۸ مرداد ۱۴۰۳
ساعت ۱۸
درباره‌ی نشست معرفی و بررسی کتاب گذشته‌ی یک توهم: جستاری در باب اندیشه‌ی کمونیسم در قرن بیستم
تاریخ معاصر ایران را بدون کمونیسم و نیروها و جریان‌های کمونیستی نمی‌توان نوشت و تورق کرد. کشوری که بیش از یکصد سال ایده‌ها و جریان‌های چپ در اشکال مختلف آن (کمونیسم، سوسیالیسم و مارکسیسم) با طیف‌های مختلف ارتدکس و چپ‌نو و فرهنگی، در نهادهای مختلف اجتماعی حضوری مداوم و تأثیرگذار داشته‌اند؛ پرداختن به تاریخ این مفهوم و اندیشه امری ضروری‌ست؛ بخصوص که این جریان‌ها در مهم‌ترین رخدادهای تاریخی ایران از قبیل کودتای 28 مرداد و انقلاب 57 مهم‌ترین بازیگران آن بوده‌اند و در چهار دهه‌ی اخیر نیز اقتصادسیاسی و فضای روشن‌فکری و فرهنگی کشور هنوز در سایه‌ی گرایش‌های کمونیستی و سوسیالیستی به سر می‌برد. اما از کمونیسم چه می‌دانیم؟ مواجهه‌ی ما چقدر نقادانه و پرسش‌گرایانه بوده است؟! آیا وقت آن نیست که درباره‌ی یکی از مهم‌ترین جریان‌های فکری و سیاسی عصر خویش با نگاهی نقادانه بنگریم و در افق امروز و اکنون ایران از آن پرسش کنیم؟!
برای پرداختن به این موضوع به سراغ یکی از جنجال‌برانگیزترین و مهم‌ترین آثار تاریخ انتقادی قرن بیستم رفته‌ایم که به شکلی بدیع و صادقانه سرگذشت یکی از جزم‌اندیش‌ترین و ویران‌گرترین ایدئولوژی‌های قرن بیستم را کالبدشکافی و روایت می‌کند؛ آن‌هم به‌قلم یکی از برجسته‌ترین نویسندگان و تاریخ‌نگاران معاصر فرانسوی که در کشورش به متخصص انقلاب‌ها مشهور است: فرانسوا فوره.
فرانسوا فوره را یکی از مورخان برجسته‌ی انقلاب فرانسه در سده‌ی بیستم می‌دانند؛ اما او در سال‌های قبل از مرگش به بررسی عواقب و پیامدهای یک انقلاب مهم دیگر، یعنی انقلاب کمونیستی شوروی پرداخت. اثری که اکنون قصد نقد و بررسی آن را داریم: گذشته‌ی یک توهم: جستاری درباب اندیشه‌ی کمونیسم در قرن بیستم.
اثری سترگ که به زبان‌های مختلفی در دنیا ترجمه و منتشر شده است و در زمان انتشار در فرانسه بحث‌ها و جنجال‌های بسیاری را در فرانسه و بین روشنفکران اروپایی در پی داشت. این اثر به دنبال درک جایگاهی است که ایده‌ی کمونیسم باوجود تجربیات غم‌انگیزی که زیر پرچم خود پنهان کرده بود در اذهان مردم داشت، ابتدا در اتحاد جماهیر شوروی، سپس در سایر کشورهای اروپایی و بعد در نقاط دیگر جهان ازجمله کشورهای درحال توسعه و جهان سوم.
این کتاب نمونه‌ای خلاقانه از مطالعه‌ی انتقادی تاریخ به شمار می‌رود. مرور تاریخ کمونیسم در قرن بیستم به روایت یکی از مهم‌ترین مورخان معاصر فرانسوی از این حیث برای ما ایرانیان حائز اهمیت است که ما را با پرسش‌های تازه‌‌ای درباره‌ی خودمان مواجه می‌کند. «گذشته‌ی یک توهم» می‌تواند چراغ راهی باشد برای جستجو و فهم گذشته‌ی سرشار از اوهام تاریخِ سرزمین‌مان.
فایل دیداری نشست را اینجا ببینید.
فایل شنیداری نشست را اینجا بشنوید
