مدرسه «مطالعات هویت» باشگاه اندیشه برگزار می‌کند:
هویت‌های نادیده در ایران
نشست و ضیافت قهوه با حضور دکتر سیدجواد میری
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
پنجشنبه ۱ تیر ۱۴۰۲
📝 دربارۀ نشست
هویت‌های انسانی همواره دیده نمی‌شوند، آنها بعضا نادیده گرفته می‌شوند. این هویت‌ها با نادیده گرفته شدن محروم از مطالبه حق می‌گردند. چنین است سرنوشت مهاجران و پناهجویان در بسیاری از کشورها. اما چطور و چرا هویت‌ها نادیده گرفته می‌شوند. ایرانیان چه هویت‌هایی را چرا و چطور نادیده می‌گیرند، پیامد این نادیده‌گیری برای ما چیست و چطور می‌توانیم از این وضعیت خارج شویم. در این نشست به نادیده‌شده هویت و هویت‌های نادیده‌شده در ایران خواهیم پرداخت.
📝 گزارش مختصر
اولین جلسه از نخستین سلسله نشست‌های ضیافت قهوه مدرسه مطالعات هویت باشگاه اندیشه با عنوان «هویت‌های نادیده‌انگاشته در ایران» با حضور سیدجواد میری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و میثم قهوه‌چیان، دبیر مدرسه مطالعه هویت باشگاه اندیشه، پنجشنبه یکم تیر در محل کافه دره‌باغ برگزار شد. این جلسه به طرح مقدماتی در خصوص هویت‌های نامرئی گذشت.
میثم قهوه‌چیان، دبیر مدرسه مطالعات هویت باشگاه اندیشه در آغاز این نشست گفت: هویت‌های نادیده شده بخشی از یک جمع یا جامعه می‌توانند باشند. در یک جامعه یا جمع، تفاوت چند هویت به نفع هویت غالب نادیده گرفته می‌شود تا او بتواند خود را به عنوان تنها هویت معرفی کند. در درون هویت غالب نیز باز از آنجا که خود جمعی است، همین روند وجود دارد.
قهوه‌چیان افزود: این شاید لازمه هویت جمعی چیزی به نام مردم یا جامعه که انگار واحدی دارد باشد، اما از آنجا که جامعه و مردم حاوی هویت‌های اجتماعی واحدی نیستند، چالش یک اجتماع، با نادیده گرفتن اجتماع آن را به نفع خود باز می‌سازد، تفسیر می‌کند و سازمان می‌دهد.
دبیر مدرسه مطالعات هویت با بیان اینکه هویت اکثریت با نادیده گرفتن هویت‌های دیگر جامعه را هویت‌هایی از جنس خود می‌نمایاند، گفت: در این حالت، این حقوقِ هویت‌های همانند اوست که باید به رسمیت شناخته شود، تاریخ جامعه، تاریخ کنشگری او فرض می‌شود و از این رو او بیان تاریخ گذشته، صاحب حق امروز و تعیین کننده آینده نیز هست.
وی ادامه داد: در این نشست که به صورت سلسله‌وار خواهد بود تلاش خواهیم کرد با حضور دکتر میری به تشریح ابعاد هویت‌های جمعی نامرئی خواهیم پرداخت و با حضور دوستان امیدواریم گفت‌وگوهای سازنده‌ای در اولین دور از نشست‌های ضیافت قهوه مدرسه مطالعه هویت داشت باشیم.
سیدجواد میری، در ادامه این نشست با بیان اینکه در خصوص این بحث ساحت بحث اهمیت دارد، گفت: اینکه ما کجا ایستاده‌ایم، از کجا به بحث نگاه می‌کنیم و یا در باب روایت‌ها می‌خواهیم صحبت کنیم، یعنی در خصوص آنچه برساخت شده صحبت می‌کنیم. آقای قهوه‌چیان در خصوص مفهوم غالب صحبت کردند اما باید بدانیم قبل از غالب، قالبی وجود دارد که غلبه بر مبنای آن صورت می‌گیرد.
📝 گزارش مشروح
اولین جلسه از نخستین سلسله نشست‌های ضیافت قهوه مدرسه مطالعات هویت باشگاه اندیشه با عنوان «هویت‌های نادیده‌انگاشته شده در ایران» با حضور سیدجواد میری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و میثم قهوه‌چیان، دبیر مدرسه مطالعه هویت باشگاه اندیشه، پنجشنبه یکم تیر در محل کافه دره‌باغ برگزار شد. این جلسه به طرح مقدماتی در خصوص هویت‌های نامرئی گذشت.
میثم قهوه‌چیان، دبیر مدرسه مطالعات هویت باشگاه اندیشه در آغاز این نشست گفت: هویت‌های نادیده شده بخشی از یک جمع یا جامعه می‌توانند باشند. در یک جامعه یا جمع، تفاوت چند هویت به نفع هویت غالب نادیده گرفته می‌شود تا او بتواند خود را به عنوان تنها هویت معرفی کند. در درون هویت غالب نیز باز از آنجا که خود جمعی است، هین روند وجود دارد.
قهوه‌چیان افزود: این شاید لازمه هویت جمعی چیزی به نام مردم یا جامعه که انگار واحدی دارد باشد، اما از آنجا که جامعه و مردم حاوی هویت‌های اجتماعی واحدی نیستند، چالش یک اجتماع، با نادیده گرفتن اجتماع آن را به نفع خود باز می‌سازد، تفسیر می‌کند و سازمان می‌دهد.
دبیر مدرسه مطالعات هویت با بیان اینکه هویت اکثریت با نادیده گرفتن هویت‌های دیگر جامعه را هویت‌هایی از جنس خود می‌نمایاند، گفت: در این حالت، این حقوقِ هویت‌های همانند اوست که باید به رسمیت شناخته شود، تاریخ جامعه، تاریخ کنشگری او فرض می‌شود و از این رو او بیان تاریخ گذشته، صاحب حق امروز و تعیین کننده آینده نیز هست.
وی ادامه داد: در این نشست که به صورت سلسله‌وار خواهد بود تلاش خواهیم کرد با حضور دکتر میری به تشریح ابعاد هویت‌های جمعی نامرئی خواهیم پرداخت و با حضور دوستان امیدواریم گفت‌وگوهای سازنده‌ای در اولین دور از نشست‌های قهوه مدرسه مطالعه هویت داشت باشیم.
سیدجواد میری، در ادامه این نشست با بیان اینکه در خصوص این بحث ساحت بحث اهمیت دارد، گفت: اینکه ما کجا ایستاده‌ایم، از کجا به بحث نگاه می‌کنیم و یا در باب روایت‌ها می‌خواهیم صحبت کنیم، یعنی در خصوص آنچه برساخت شده صحبت می‌کنیم. آقای قهوه‌چیان در خصوص مفهوم غالب صحبت کردند اما باید بدانیم قبل از غالب، قالبی وجود دارد که غلبه بر مبنای آن صورت می‌گیرد.
میری افزود: باید پرسید هویت‌ها بر اساس چه مکانیسم، روش و استراتژی‌ای، روایت‌های نادیده انگاشته شده‌اند. سوال دیگر که مهم است آن است که چه کسانی بر اساس چه مبانی و قدرتی دیگری را نادیده می‌انگارند و هویت نادیده‌انگاشته شده چرا به دنبال التفات است.
وی با بیان اینکه آیا این نادیده گرفته‌شدن محصول یک توطئه است و یا محصول ضرورت‌های وضعیت تاریخی است، گفت: ممکن است ضرورت‌هایی تاریخی بر یک ما و جمعی غلبه کند و چون یک سر قالب‌هایی شکفت گرفته که مثلا توسعه مستلزم داشتن یک ملت یک دست است، هویت‌هایی نادیده گرفته شده‌اند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی افزود: اروین گفمان می‌گوید شما اگر در یک روستا باشید می‌توانید با همه آشنا شوید و همه را بشناسید اما این امکان برای شما در یک شهر بزرگ وجود ندارد. در فیلم «دان دی» این وضعیت به تصویر کشیده شده است.
میری ادامه داد: این نادیده انگاری در کلان روایتی مانند دولت ملی محصول چیست؟ آیا محصول توطئه و اتاق فکرهاست و یا محصول اقتضائات تاریخی بوده است؟ اتفاقی که در حال روی دادن است با دولت-ملت نوعی سرکوب روی می‌دهد. اگر قرار است مفهومی به نام ملت شکل بگیرد، که امری ازلی و ابدی نیست، باید سیاست‌های سرکوب‌گرانه روی داده و زبان واحد شکل گرفته و یک ساختار از بالا و به صورت سانترالیست پیش رود.
وی با بیان اینکه این وضع تاریخی است و برای برون رفت از وضع تاریخی در کشورهای اروپایی تمهیداتی صورت گرفته است، گفت: در دوره‌ای در آلمان ذیل سیاست هویتی در رابطه با هویت‌های که آلمانی نبودند، سیاست شبیه‌سازی پیش گرفته شد. پس از آن در دوره‌آی سیاست ایجاد تناسب مد نظر قرار گرفت و در نسخه پایانی با یورگن هابرماس بر روی دیالوگ میان تفاوت‌ها طرح‌هایی مطرح گردید اما همه آنها با شکست مواجه شده است.
میری در پایان گفت: امروز نظریه‌پردازان راست‌گرایی مانند اشتراوس و اشمیت مورد اقبال بیشتری هستند و احزاب راست‌گرا نیز در انتخابات اروپائی پیروز می‌شوند. از این رو نادیده‌گرفتن هویت‌ها در حوزه عمومی نه محصول یک شخص و یا جناح سیاسی که ناشی از مقتضیات امر سیاسی بوده است. برای بررسی این مسأله باید به قالب‌های مختلفی توجه کرد که موجبات سرکوب هویات دیگر را فرهنگ کرده است. این سرکوب به تعبیر فروید بازگشت امرسرکوب‌شده را در وجهی طوفانی به همراه دارد و باید پرسید بدیل این سرکوب چه می‌تواند باشد؟
صوت نشستِ «هویّت‌های نادیدۀ ایران»
ویدئوی نشستِ «هویّت‌های نادیدۀ ایران»
