مدرسه «مطالعات دین» باشگاه اندیشه برگزار می‌کند:
نشست چهارم گفتگوهای «زنان و دین» – روایتِ حجاب
(واکاوی سندی و متنی روایتی منسوب به حضرت زهرا(س) پیرامون حجاب)
با حضور دکتر زهره اخوان مقدم (عضو هیأت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم)
دوشنبه ۳ مرداد ۱۴۰۱
📝 درباره‌ی نشست: دکتر زهره اخوان مقدم
یکی از روایات مشهوری که در حوزه حجاب مطرح می‌شود، این سخن منسوب به حضرت زهرا(س) است که «بهترین چیز برای زن این است که هیچ مردی را نبیند و هیچ مردی هم او را نبیند». پژوهش حاضر با روش تحلیلی-تاریخی بر آن است تا میزان اعتبار متن و سند این روایت را واکاوی نماید.
نتایج نشان می‌دهد که اولا حدیث به شکل منقطع، مشهور شده و ثانیا در منابع اولیه شیعه و کتب اربعه نه‌تنها چنین روایتی نیست، بلکه روایاتی مخالف آن وجود دارد. از میان سه کتاب حدیثی متأخر شیعه در قرن یازدهم، در «وسائل الشیعة» درج‌شده که منابع غیرمشهور و غیرشیعی از قرن ششم دارد. در متن آن هم صرف‌نظر از اختلاف روایات، تعارض‌های متعددی با اصول فقهی و نیز روش زندگی معصومان(ع) موجود است و پشتوانه قرآنی هم ندارد. گفتنی است در کلیت مطلب اگر این سخن ناظر به عدم اختلاط مرد و زن باشد، سخنی نیکو است، اگرچه اختصاص به زنان هم ندارد؛ ولی هر سخن خوبی را نمی‌توان به معصوم نسبت داد.
گزارش مختصر
- ریشه حدیث «خیر للنساء» در کتاب مشکوک «جعفریّات» است.
- وقتی احادیث معتبر گفته‌اند حدیثی که مطمئناً با قرآن مخالف است را رد کنیم، چرا به هر توجیهی حفظشان کنیم؟
- اخبار «مَن بَلَغ» برای اعمال مستحبی است، نه این‌که به‌وسیله‌شان احکام فقهی و اخلاقی را استنتاج کنیم.
- این حدیث در هیچ‌یک از کتب اربعه نیامده که معنایش مردود بودن آن یا دست‌کم مطرح نبودن این بحث تا قرن پنجم بوده است.
- قدیمی‌ترین منابعی که حدیث را آورده‌اند در قرن ششم و یازدهم از کتاب جعفریات نقل کرده‌اند.
- در مورد برخی روایات کتاب جعفریّات نمی‌توان این توجیه را آورد که از روی تقیه صادر شده است.
