مدرسه «مطالعات هویت» برگزار می‌کند:
بحران و هویت ایرانی
هویت ایرانی و رویدادهای اعتراضی اخیر (۲)
با حضور رحیم محمدی (جامعه‌شناس)
پنجشنبه ۱۰ آذر ۱۴۰۱
📝 درباره‌ی نشست
این روزها که از هفته‌ی آخر شهریور همزمان با مرگ شادروان مهسا امینی در پلیس گشت ارشاد «به‌صورت پیوسته» وقایع و رخدادها و کنش‌های اعتراضی بسیار مهمی در جامعه ما ظاهر می‌شوند یا در زبان‌ها و سخن‌ها ظهور می‌کنند و البته در مطالبات و کار جُنبش‌گران و کُنش‌گران سیاسی و «رهبران موقعیتی جنبش» ظهور برجسته‌تری دارند، اینها از کجا می‌آیند؟ و چگونه می‌توان اینها را مشاهده کرد و توضیح داد؟ و چه نسبتی با اکنون جامعه ایران و تاریخ گذشته‌ی آن دارند؟ اینها پرسش‌هایی است که می‌توان در این جلسه مقداری روی آن تأمل و بحث کرد. در این نشست به بررسی پیشینه نسبت هویت ایرانی اعتراضات اخیر از دوران صفویه خواهیم پرداخت.
📝 گزارش مختصر
- هویّت ایرانی چه زمانی آرام می‌گیرد و چه زمانی اعتراض می‌کند؟
- جامعه‌ی ایرانی، یک جامعه‌ی «جنبشی» است.
- «دولت قدیم ایران»، ترکیبی است از شاهنشاهیِ باستانی، خلافتِ اسلامی، ارادتِ خانقاهی، و نظامی‌گریِ ترک‌ها (که «ترکمن» دقیق‌تر است).
- پس از مرگ آغامحمّدخان قاجار، و به سلطنت‌رسیدن فتحعلی‌شاه قاجار، و در اثر مناسبات سیاست ایرانی و سیاست مدرن، بحران سیاست در ایران آغاز شد و ایرانیان به این آگاهی عمومی دست یافتند که «دولت قدیم» نمی‌تواند ایران را اداره کند. این نقطه‌ی تاریخ، آغازگاه پدیدآمدنِ اعتراض اجتماعی در ایران است.
- در انقلاب مشروطه، دولت قدیم به پایان می‌رسد. این انقلاب، ۱۵ سال بعد، شکست می‌خورد. ما هنوز در سطح «عقل نظری – دانشگاهی» اندیشه‌ی مشروطه را نمی‌شناسیم (سطوح عقل: عقل روزمره، عقل روزنامه‌نگار، عقل روشنفکر، عقل نظری – دانشگاهی).
- پس از مشروطه، «دولت مطلقه‌ی مدرن» پدید می‌آید. دولتی که خود را به «تاریخ» متّصل میداند، و در تداوم سلاسل پادشاهی.
- پس از انقلاب 57 نیز دولت مطلقه‌ی مدرن پدید می‌آید. دولتی که خود را به «آسمان» متّصل میداند، و در تداوم نبوّت انبیاء.
- جنبش‌های پس از انقلاب 57، به دنبال ایجاد «دولت مدرن» هستند: گیاهی که از خاک «جامعه» بروید؛ نه خاک تاریخ یا آسمان.
- علّت نخست انحطاط ما، انحطاط «عقل نظری» است. در ایران قدیم، مرکزیّت با سیاست و نبوّت بود. در دنیای جدید، مرکزیّت با «دانشگاه» است. در ایران تا «بحران دانشگاه» راهِ‌حلّی نیابد، بحران‌های دیگر راهِ‌حلّی نخواهند یافت.
- دولت‌ها یا بر «اُبژه» حکم می‌رانند یا بر «سوژه». سوژه دولت متناسب با خودش را میسازد. دولت رعیّت‌پرور، دولت سوژه‌ها نیست.
- عدم توازن میان هستی‌های اجتماعی، «بحران» تولید می‌کند، و بحران، «اعتراض».
صوت نشستِ «هویّت ایرانی و رویدادهای اعتراضی اخیر – ۲»
ویدئوی نشستِ «هویّت ایرانی و رویدادهای اعتراضی اخیر – ۲»