مدرسه مطالعات فضا (معماری و شهر) باشگاه اندیشه برگزار می‌کند:
نشست
متون تاریخی چگونه فضا را روایت می‌کند؟
با ارائه
شهاب‌الدین تصدیقی
پژوهشگر مطالعات معماری ایران
پنجشنبه ۱۰ اسفند ۱۴۰۲
ساعت ۱۶
خیابان انقلاب، خیابان وصال شیرازی، کوچه نایبی، پلاک ۲۳، شبستان اندیشه
📝 درباره‌ی نشست
متون تاریخی، راحت در مورد تاریخ فضا اعتراف نمی‌کنند. در واقع برای بازجویی از متون تاریخی دو چالش اصلی داریم: اول آنکه کم حرف می‌زنند و دوم آنکه زیادی حرف می‌زنند! کم حرف می‌زنند، چون به سختی می‌توان گزاره‌هایی در متون تاریخی فارسی – بخصوص متون پیشاصفوی- یافت که مستقیماً در مورد فضا حرف زده باشند. از طرفی هم زیاد حرف می‌زنند، چون اگر همان گزاره‌ها را کنارِ هم بگذاریم، یافتن نخ تسبیح و کلان‌روایتی که این پاره‌گزاره‌ها را به هم بدوزند، کار دشواریست. پس چگونه می‌توان از چنین متهم سرسختی بازجویی کرد تا به ما پاره‌ای اطلاعات به درد بخور بدهد؟
روی هم رفته ۴ پیشنهاد کلی روش‌شناختی می‌توان کرد:
۱. از داشته‌ها بیاغازید.
۲. برخی متن‌ها کلیدواره‌اند؛ آنها می‌توانند چارچوب‌هایی اولیه برای بافتن نخ تسبیح کلان‌روایت به دست دهند.
۳. لای سطرها را بخوانید: گاهی تاریخ فضا را در آینه‌ی فعالیت‌ها و افراد مجاورش می‌توان فهمید.
۴. از شواهد کالبدی بجای‌مانده غافل نشوید… به انضمام یک تبصره: از تیغ اوکام استفاده کنید!
در نشست «متون تاریخی چگونه فضا را روایت می‌کند؟» پس از مروری گذرا از این ۴ محور روش‌شناختی، به طور تفصیلی به تجربه‌ی تاریخ‌نگاری فضا در کتاب «شهر در روزگار ایلخانی» خواهیم پرداخت که به‌طور خاص روی دو محور روش‌شناختی نخست استوار است. در مقیاس کلان و شهری، گزاره‌هایی که مستقیماً به تاریخ‌نگاری فضا پرداخته‌اند بیشتر یافت می‌شود و در کتاب مزبور، به سراغ دوره‌ای حساس از تاریخ شهر ایران رفته‌ایم؛ در مورد این دوره دو نظر غالب در جامعه‌ی پژوهشی وجود دارد:
۱. دوره‌ی مغول و ایلخانی، عصر سقوط شهرنشینی است و فضای شهری به محاق می‌رود.
۲. دوره‌ی ایلخانی به لحاظ شهرسازی ادامه‌ی عصر پیشین خود است و حاوی ابتکارات جدید و خاصی نیست.
بررسی متون تاریخی در کتاب «شهر در روزگار ایلخانان» نشان می‌دهد هیچ یک از این دو نظر برای توضیح تاریخ فضای شهریِ این دوره کارآ نیستند و لذا به جستجوی روایتی نو از این دوره در متون تاریخی می‌پردازد.
صوت نشست «متون تاریخی چه‌گونه فضا را روایت می‌کنند؟»
ویدئوی نشست «متون تاریخی چه‌گونه فضا را روایت می‌کنند؟»
