مدرسه «مطالعات نقد اقتصاد سیاسی» باشگاه اندیشه برگزار می‌کند:
نشست تفسیر بحران فعلی اقتصاد سیاسی در ایران
با حضور همت قلی‌زاده (کارشناس اقتصاد انرژی)
دوشنبه ۱۰ بهمن ۱۴۰۱
💬 دربارۀ نشست: میلاد عمرانی*
صحنه‌ی اقتصادِ سیاسی ایران در دو دهه‌ی اخیر را دو مقوله‌ی عمده‌ی: {۱} «پرونده‌ی هسته‌ای و برجام» و {۲} «سیاست‌های آزادگذارِ اقتصادی یا اصطلاحاً نئولیبرالی» تعیین کرده است. البته سابقه‌ی سیاست‌های آزادگذار اقتصادی به پیشتر (از آغاز دهه‌ی ۷۰ شمسی) برمی‌گردد، اما نتایج و پیامدهای این سیاست‌های اقتصادی در دهه‌ی اخیر آشکارتر شده است.
برخی بر این باورند که دولت‌های پس از جنگ، در اجرایِ سیاست‌های نئولیبرالی قصور به‌خرج داده‌اند و این سیاست‌ها را به کامل‌ترین شکل ممکن پی نگرفته‌اند، پس بحران فعلی نیز نتیجه‌ی همین امر است. برخی دیگر بالعکس بر این باورند که ریشه‌ی بحران و مشکلات فعلی در همین سیاست‌های آزادگذار اقتصادی نهفته است و مشکل از ناقص یا کامل اجرا کردن این سیاست‌ها نیست. علاوه بر این دو تفسیر مسلط از بحران و مشکلات اقتصادی ایران در حال حاضر، پرونده‌ی هسته‌ای و تحریم‌های منبعث از آن نیز در پیدایش وضعیتِ فعلی مدخلیت دارند.
در مورد نسبت تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی نیز در بین صاحبنظران این حوزه اختلاف نظر وجود دارد. در یک تفسیر گفته می‌شود که تحریم‌ها عنصری چندان تاثیر گذار در وضعیت فعلی نیستند، بلکه خودِ ساختارِ واجد فساد و ناکارآمدی اقتصادی، عامل بروز مشکلات و بحران هستند. در مقابل عده‌ی دیگری بر این باورند که تحریم‌ها نقشی پررنگ در بحران فعلی دارند و راه حل مشکل در به سرانجام رسیدنِ برجام نهفته است
.
در نشست آتی قرار است ریشه‌ی بحرانِ کنونی اقتصادِ سیاسی ایران را با همت قلی‌زاده به بحث بگذاریم.
*دبیر مدرسه «مطالعات نقد اقتصاد سیاسی» باشگاه اندیشه
📝 گزارش نشست
نشست بحران فعلی اقتصاد سیاسی ایران با حضور دکتر همت قلی‌زاده کارشناس اقتصادی در باشگاه اندیشه برگزار شد. محور بحث‌های او در این نشست، مسئله‌ی انرژی و اقتصاد مرتبط با آن بود.
به گزارش دریافتی انصاف نیوز، قلی‌زاده در این نشست بحث خود را حول مفهومِ مرکزی «یارانه پنهان انرژی» سامان داد.
به زعم او جریان اصلی اقتصادی و سیاسی کشور از سال ۱۳۶۹ و به‌ویژه از سال‌های میانی دهه‌ی ۸۰ شمسی، مدام از این سخن گفته‌اند که به مردم به میزان زیادی یارانهی پنهان انرژی تعلق می‌گیرد. در واقع به زعم جریان اصلی اقتصاد، بین قیمت جهانی و داخلی انرژی تفاوت وجود دارد و دولت به مردم انرژی را به نرخ جهانی عرضه نکرده و با قیمتی ارزان‌تر می‌فروشد.
نظر قلی‌زاده در نقد جریان اصلی این است که نه تنها انرژی به مردم ارزان‌تر فروخته نمی‌شود، بلکه در بعضی مواقع، فرآورده‌ها و محصولات فرعی کارخانجات پتروشیمی که مورد نیاز صنایع هست، حتی با نرخ‌هایی بالاتر از نرخ جهانی نیز فروخته می‌شود.
مثال دیگر او این بود که بنزین تولیدی پالایشگاه حداکثر با نرخ ۲۷ سنت صادر می‌شود، اما این بنگاه‌ها انتظار دارند که بنزین را با قیمت جهانی، که به زعم خودشان ۸۰ سنت است، به مردم بفروشند. طرفه اینکه از این مسئله سخن نمی‌گویند که نرخ دستمزد‌ها هم باید به تناسب جهانی شود.
پس در نگاه دکتر قلی‌زاده هیچ یارانهی پنهانی در اقتصاد ایران وجود ندارد و این مطلب در واقع، اسمِ رمز دلاریزه‌سازی بیشتر اقتصاد است. مدام از این سخن گفته می‌شود که مردم انرژی ارزان دریافت می‌کنند تا قیمت‌ها را روز به روز بیشتر کنند و معیشت مردم را بیش از پیش به نرخ دلار وابسته سازند.
همچنین او بر این باور است که مردم در ایران انرژی بیشتری نسبت به سرانهی جهانی مصرف نمی‌کنند و برای مثال در منطقه تنها مصرف سرانهی بنزین افغانستان از ایران کمتر است. تأکید بر مصرف بی‌رویه‌ی مردم، هدفی مشخص را دنبال می‌کند و آن چیزی نیست جز بالا بردن قیمت انرژی و سود بیشتر برای بنگاه‌های بزرگ اقتصادی.
قلی‌زاده راه برون‌رفت از وضعیت فعلی را این می‌داند که بودجه‌ی شرکت‌های نفتی، ریالی و نه دلاری بسته شود و علاوه بر آن شرکت‌های بزرگ پالایشی، نیروگاهی، پتروشیمی و فلزی «ملی» شوند تا مشکل تورم تا اندازه‌ای حل شود و معیشت مردم بهبود پیدا کند.
صوت نشستِ «تفسیر بحران فعلی اقتصاد سیاسی ایران»
ویدئوی نشستِ «تفسیر بحران فعلی اقتصاد سیاسی ایران»
